Koalicja na rzecz bezpieczeństwa organizacji strażniczych podczas pandemii COVID-19 i po niej

Aleksandra Toeplitz

08 kwietnia 2020

Przeczytasz w 5 minut

Organizacje podpisane pod tą petycją wzywają władze oraz wszystkie instytucje, które mają taką możliwość, do czynnej ochrony wszystkich, którzy nagłaśniają nadużycia i wszystkie inne nieprawidłowości, które pojawiły się razem z pandemią koronawirusa. Prosimy również o wsparcie w tych działaniach obywateli i obywatelki a także pracowników i pracownice różnych sektorów - jest to element ochrony naszych wspólnych wolności i praw człowieka, przynależnych wszystkim ludziom.

Kryzys wywołany przez COVID-19 pokazuje w całej okazałości jak ważna jest możliwość kontroli i rozliczania władzy oraz prawo do otrzymywania regularnych i rzetelnych informacji od rządzących oraz instytucji publicznych. Obywatele/ki ze wszystkich dotkniętych krajów mają prawo znać prawdę o rozprzestrzenianiu się wirusa, zarówno w skali lokalnej jak i globalnej. Między innymi, daje im to szansę na właściwą reakcję i pomaga chronić społeczności, do których należą. Uczciwość, przejrzystość i współpraca są teraz najbardziej kluczowe i pożądane.

Obecna sytuacja już pozwoliła zaobserwować przykłady nieprawidłowości i złego zarządzania w instytucjach publicznych, korporacjach i na szeroko rozumianym rynku komercyjnym. Podstawowe aspekty, które budzą niepokój to: zagrożona wydajność służby zdrowia, ryzyko korupcji i złego zarządzania w przetargach publicznych, łamanie prawa pracy (zwłaszcza tego związanego z bezpieczeństwem i higieną pracy), niedostosowany łańcuch dostaw globalnych, nadużycia na rynku i praktyki nieuczciwej konkurencji oraz rażące nadużycia w kontekście prawa do ochrony prywatności spowodowane śledzeniem i nadzorowaniem obywateli/ek przy pomocy technologii cyfrowych. 

Właściwe informowanie obywateli/ek w tym pracowników/nic, sprawiedliwe oraz odpowiedzialne regulacje i zasady obowiązujące we wszystkich instytucjach, a także przejrzyste przetwarzanie danych są krytyczne dla  zaufania publicznego, a tym samym dla możliwości pokonania tego kryzysu. Jest to ważne zwłaszcza teraz, kiedy gwarancje bezpieczeństwa, normalnie będące filarem demokratycznego systemu, są zawieszane lub redukowane. Prace parlamentów i instytucji demokratycznych zostały zawieszone w wielu krajach. Użycie nadzwyczajnych środków przez rządy jest w wielu krajach wdrażane bez właściwej kontroli społecznej i przejrzystości w działaniach. Tworzy to ogromne zagrożenie nadużyć władzy.

Kiedy decyzje są podejmowane w warunkach stanu wyjątkowego, często dzieje się to bez demokratycznego nadzoru. W takiej sytuacji organizacje strażnicze odgrywają kluczową rolę przy wczesnym informowaniu o potencjalnych zagrożeniach. Są one mechanizmem bezpieczeństwa w każdym społeczeństwie, zwłaszcza w trakcie międzynarodowej pandemii, kiedy prawo do informacji może być kwestią życia i śmierci. W trakcie tego kryzysu i tego co po nim nastąpi nawołujemy obywateli i obywatelki a także pracowników i pracownice różnych sektorów do tego, żeby wzięli/ęły udział w zadbaniu o możliwość kontroli i rozliczania władzy, korporacji i szeroko rozumianego rynku komercyjnego - jest to element ochrony naszych wspólnych wolności i praw człowieka przynależnych wszystkim ludziom.

Podczas trwającej pandemii już obserwujemy nadużycia. Wielokrotnie prawa do wolności słowa i swobodnego dostępu do informacji zostały naruszone lub ograniczone. Koszt tych działań jest ponoszony przede wszystkim przez tych najbardziej narażonych w naszej społeczności: osoby starsze, ubogich, emigrantów i emigrantki, uchodźców i uchodźczynie, społeczność LGBTQ+, więźniów, prekariuszy i prekariuszki oraz tych wykonujących teraz najniebezpieczniejsze i najbardziej narażone zawody. 

Działania strażnicze są sprawdzonym narzędziem w walce z praktykami, które zagrażają interesowi publicznemu. Organizacje podpisane pod tą petycją wzywają wszystkie instytucje publiczne, korporacje i rynki komercyjne do tego, aby chronić tych i te, które wyciągają na światło dzienne krzywdy, nadużycia i wszystkie poważne wykroczenia podczas trwającej pandemii i po niej. Pracownicy i pracownice codziennie podejmują ogromne ryzyko, żeby zapewnić sprawne działanie krytycznych dla społeczeństwa sektorów. Szczególnie narażone są osoby pracujące w służbie zdrowia, opiekujące się osobami starszymi oraz wykonujące inne prace społeczne. Nie wolno też zapominać o osobach pracujących w łańcuchach dostaw oraz pracownikach i pracownicach sklepów spożywczych (to i tak tylko kilka przykładów osób, które wykonują obecnie krytycznie ważną pracę). Ich znaczenie, prawo do bezpieczeństwa pracy oraz możliwość do swobody wypowiedzi na tematy związane z bezpieczeństwem, zdrowiem publicznym i potencjalnych zagrożeń korupcją, muszą być docenione i bezwzględnie chronione. Płynące od nich i wszystkich obywateli/ek informacje ujawniające nieprawidłowości są kluczowe, dla zapobiegnięcia prawdziwej katastrofie i dla zredukowania negatywnego wpływu jaki ten kryzys będzie miał na nas wszystkich i wszystkie, a szczególnie na tych, którzy są najbardziej narażeni w naszych demokratycznych systemach. 

Sygnatariusze:

Access Info / ACREC / African Centre for Media & Information Literacy / APW-Fíltrala / Archiveros Españoles en la Función Pública / Article 19 / Atlatszo / Blueprint for Free Speech / Centre for Free Expression, Ryerson University / Center for Independent Journalism Romania / CFDT Cadres / Cibervoluntarios / CREW – Greenwich University / Daphne Caruana Galizia Foundation / Prof. David Lewis, Whistleblowing Research Unit, Middlesex University / ePaństwo Foundation / EPSU – European Public Service Union / Eurocadres – Council of European Professional and Managerial Staff / ETUC – European Trade Union Confederation / European Centre for Press and Media Freedom / European Federation of Journalists / European Organisation of Military Associations and Trade Unions   Fundación Ciudadanía Inteligente / Fundación Internacional Baltasar Garzón (FIBGAR) / Funky Citizens / Government Accountability Project / Prof. AJ Brown, Griffith University / Hermes Center for Transparency and Digital Human Rights / International Bar Association / Legal Legion Loyalty / Maison des Lanceurs D’Alerte / Media Development Center / Oživení / Pistaljka / Protect / Proyecto sobre Organización, Desarrollo, Educación e Investigación (PODER) / Reporters United / Stefan Batory Foundation / The Disruption Lab / The Ethicos Group / The good lobby / The Signals Network / Tom Mueller / Transparency International / Transparency International Australia / Transparency international Estonia / Transparency International Greece / Transparency International Ireland / Transparency International Italy / Transparency International Slovensko / Dr Vigjilenca Abazi, Maastricht University / Vouliwatch / WIN Whistleblowing International Network / Whistleblower-Network Germany / X-net