Przyglądamy się dyskusji na temat prawa petycji

28 czerwca 2012

Przeczytasz w 3 minuty

27 czerwca 2012 r. w gmachu Senatu odbyło się seminarium dotyczące prawa petycji, zorganizowane przez Instytut Spraw Publicznych, Rzecznika Praw Obywatelskich i senackie komisje: Praw Człowieka, Praw i Petycji oraz Rodziny i Polityki Społecznej. W spotkaniu uczestniczyły organizacje pozarządowe - wśród nich przedstawiciele Fundacji ePaństwo. Obecnie prawo petycji jest gwarantowane przez art. 63 Konstytucji RP. Zgodnie z jego treścią: „Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa.” Do chwili obecnej - mimo istnienia konstytucyjnego obowiązku - nie stworzono ustawy, która precyzowałaby mechanizm prawa petycji. W 2011 r. Senat opracował i wniósł do Sejmu projekt ustawy o petycjach, jednak prace nad projektem zostały przerwane w związku z końcem kadencji. Izba Wyższa, co zasługuję na aprobatę, ponownie podjęła temat ustawowej regulacji prawa petycji. Wszyscy uczestnicy seminarium reprezentowali jednolite stanowisko, co do tego, iż uregulowanie prawa petycji stanowi konieczność. Podczas spotkania padło wiele cennych spostrzeżeń odnośnie projektowanej regulacji. Podkreślano istotną rolę prawa petycji w kontekście obywatelskiej partycypacji w życiu publicznym oraz zwrócono uwagę na to, iż skutecznie działający mechanizm wspomnianego actiopopularis może zwiększyć zaufanie obywateli do parlamentu. Poruszona została również kwestia stworzenia regulacji, która zapobiegałyby zjawisku nadużywania prawa petycji przez obywateli. Takie podejście nieco dziwi, gdyż minęło 15 lat od uchwalenia Konstytucji, której art. 63 implikuje obowiązek uchwalenia ustawy określającej tryb rozpatrywania petycji, a do tej pory przedmiotowa ustawa nie stała się częścią sytemu prawnego. W obliczu tak długotrwałego marginalizowania kwestii prawa do petycji nie wydaje się, aby właściwe było koncentrowanie się na tym, jak obywatel, który przez długi czas nie miał możliwości w pełni skutecznego korzystania z prawa petycji, mógłby go nadużywać. W opinii Fundacji niezaprzeczalnie istnieje potrzeba uchwalenia ustawy regulującej sposób korzystania z prawa petycji. Mechanizm działania narzędzia, w które wyposaża obywatela Konstytucja, powinien zostać określony na tyle dokładnie, by jego stosowanie w praktyce nie budziło wątpliwości. W tej chwili prawo petycji jest gwarantowane przez ustawę zasadniczą, jednak brakuje skutecznych możliwości egzekwowania tego prawa. Taki stan rzeczy z pewnością nie skutkuje pogłębianiem się zaufania obywateli do organów państwa. Z punktu widzenia działalności Fundacji, szczególnie interesujący jest przepis art. 3 ust. 1 projektowanej ustawy. Zgodnie z jego treścią: „Petycję składa się w formie pisemnej albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej na adres poczty elektronicznej wskazany na stronie internetowej adresata petycji lub urzędu go obsługującego.” Przede wszystkim należy pozytywnie ocenić wprowadzenie możliwości składania petycji za pośrednictwem Internetu, co stanowi wygodne rozwiązanie zarówno dla obywateli jak i organów władzy publicznej. Niewykluczone, iż w przypadku wejścia w życie omawianej regulacji Fundacja ePaństwo zaangażuje się w nowy projekt mający na celu stworzenie internetowego narzędzia, które ułatwiałoby realizację konstytucyjnego prawa petycji.