W dniu 11.09.2012r. Daniel Macyszyn reprezentujący Fundację ePaństwo wygrał dwie sprawy z Pierwszym Prezesem Sądu Najwyższego przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Z wyroków NSA wynika ważne przesłanie, mianowicie:
- w sprawach o dostęp do informacji publicznej nie można odmówić wszczęcia postępowania
- każda umowa zawarta między administracją publiczną i innymi podmiotami jest informacją publiczną.
Spory rozpoczęły się gdy Fundacja ePaństwo zwróciła się do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, w trybie art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej z 6 września 2001 r. (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.), o (w skrócie):
- informację dlaczego Sąd Najwyższy korzysta z płatnego programu LEX wydawnictwa Wolters Kluwer, a nie z publicznych i darmowych źródeł, takich jak repozytoria orzeczeń sądów administracyjnych, Sądu Najwyższego i dzienniki urzędowe wydawane przez Rządowe Centrum Legislacyjne oraz informację ile licencji i za jaką kwotę zostało zakupionych przez Sąd Najwyższy;
- przekazanie treści umów, które Sąd Najwyższy RP zawarł z przedsiębiorstwami wydającymi określone serie wydawnictw.
I Prezes Sądu Najwyższego wydał postanowienie, w którym odmówił wszczęcia postępowania w sprawie udostępnienia informacji mającej stanowić odpowiedź na pytania Fundacji ePaństwo twierdząc przy tym, że te informacje nie mogą być uznane za jeden z przykładów "danych publicznych", o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej.
W odpowiedzi Fundacja złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie tych spraw wskazując, że argumentacja SN odwołująca się do art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej jest nieprawidłowa, ponieważ katalog informacji wymieniony w tym przepisie nie jest katalogiem zamkniętym, a jedynie zbiorem przykładów informacji, będących informacjami publicznymi. Ponadto Fundacja ePaństwo zwróciła uwagę, że tryb postępowania I Prezesa Sądu Najwyższego pozostaje w sprzeczności z linią orzeczniczą sądów administracyjnych dotyczącą takich przypadków.
Jednakże I Prezes Sądu Najwyższego utrzymał w mocy swoje odmowne postanowienia. Dlatego Fundacja ePaństwo wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który wyrokami z dn. 10.01.2012r. przyznał rację Fundacji ePaństwo i uchylił skarżone postanowienia. I Prezes Sądu Najwyższego złożył skargi kasacyjne w odniesieniu do tych wyroków, ale w dn. 11.09.2012 r. Naczelny Sąd Administracyjny w obu sprawach oddalił skargi kasacyjne, wykazując przy tym błędy w trybie postępowania I Prezesa Sądu Najwyższego. Oba wyroki NSA są prawomocne.
Komentując te wyroki dla Dziennika Gazety Prawnej, Piotr VaGla Waglowski, dyrektor Centrum Analiz Fundacji ePaństwo, powiedział:
"Demokracja jest wtedy, kiedy obywatel może wygrać z władzą publiczną, i tak się stało".
Edwin Bendyk w swoim felietonie w Polityce [nr 38 (2875)] podsumował sprawę następująco: „Niestety, administracja z nazwy publiczna ciągle robi wszystko, by swoich zasobów informacyjnych strzec jak niepodległości (choć nie uzasadnia tego żadna wyższa racja). To jeszcze da się wytłumaczyć. Psychologicznie. Trudniej wytłumaczyć sytuację, gdy nagle jako pośrednik między publiczny z definicji zasób a opinię publiczną wkracza komercyjne przedsiębiorstwo. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego cieszy, bo dowodzi, że Polska jest państwem prawa, gdzie słuszne roszczenia obywatelskie, nawet jeśli wyrażane są przez niewielką, choć zdeterminowaną organizację, znajdują prawną ochronę. Martwi, że do porządku trzeba było przywołać organ Sądu Najwyższego – przecież to on ma gwarantować, że zasada praworządności nie stanie się pustą literą. W sumie bilans jest jednak pozytywny – postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego ogranicza samowolę władzy publicznej i przesuwa równowagę w stronę obywateli.”
Orzecznictwo:
II SA/Wa 2257/11 - Wyrok WSA w Warszawie z dn. 10.01.2012
II SA/Wa 2259/11 - Wyrok WSA w Warszawie z dn. 10.01.2012
I OSK 903/12 - Postanowienie NSA z dn. 2012-04-27
I OSK 916/12 - Postanowienie NSA z dn. 2012-04-27
Komentarze w mediach:
Sąd Najwyższy przywołany do porządku (Polityka, 18.09.2012, nr 38 [2875], Edwin Bendyk)
Sąd Najwyższy musi być transparentny (Dziennik Gazeta Prawna, 12 .09.12, nr 177, Przemysław Molnik)
SN musi wyjaśnić, dlaczego używa płatnej bazy prawnej (Rzeczpospolita, 11.09.2012, jaga za PAP)
Sąd Najwyższy musi wytłumaczyć, dlaczego używa płatnej bazy prawnej (gazeta.pl, 11.09.2012, za PAP)
Access to public information, case I OSK 903/12 (11.09.2012, Tomasz Rychlicki)
Informacja o umowach zawieranych przez Sąd Najwyższy (Monitor Prawniczy, 21.09.2012)
Sąd Najwyższy używa płatnej bazy prawnej. Musi się wytłumaczyć (prawo.money.pl, 11.09.2012)
Dodatkowe informacje:
SN odpowiada RPO w sprawie dostępu do orzeczeń (i "owa Fundacja") (vagla.pl Prawo i Internet, 2012-09-12)
Fundacja ePaństwo właśnie wygrała dwie sprawy przed NSA - obie przeciwko I Prezesowi Sądu Najwyższego (vagla.pl Prawo i Internet, 2012-09-11)
Nadmierna anonimizacja orzeczeń prowokuje wnioski o dostęp do informacji publicznej (vagla.pl Prawo i Internet, 2012-07-16)
Historia zmagań Fundacji ePaństwo o dostęp do orzeczeń Sądu Najwyższego - część pierwsza (ePF vs SN #1) (vagla.pl Prawo i Internet, 2012-05-21)
Co wynika z Raportu Zespołu do spraw wdrażania procedury anonimizacji i publikacji orzeczeń w Sądzie Najwyższym? (ePF vs SN #2) (vagla.pl Prawo i Internet, 2012-05-23)
Zarządzenie nr 12/2008 "w sprawie anonimizacji" w Sądzie Najwyższym (ePF vs SN #3) (vagla.pl Prawo i Internet, 2012-05-23)
Status informacyjno-publiczny orzecznictwa na gruncie praktyki sądów administracyjnych (ePF vs SN #4) (vagla.pl Prawo i Internet, 2012-05-31)
